Aspergeseizoen gaat van start
Om een perceel van 1 hectare te oogsten, moet je 5,5 kilometer lopen. Het afval is zeer begeerd. En je wordt er niet dik van. Jawel, het aspergeseizoen gaat weer van start.
Als je over de Napoleonsbaan/-weg rijdt, die van Blerick naar Ittervoort loopt, zie je nog weinig verkoopbordjes van asperges staan, vertelt Rik Kursten. „Maar over drie weken is het ervan vergeven. En als het midden juni is, wordt iedereen zenuwachtig. Gaan we nadenken wanneer het een geschikt moment is om de vriezer vol te gooien.”
Kursten (48) is directeur van Teboza in Helden, een van de grootste aspergetelers in Nederland. De asperge wordt ‘de koningin van de groente’ genoemd en ‘het witte goud’. De lentegroente is bijzonder populair, wat te danken is aan haar exclusiviteit. Asperges zijn een korte periode (maart tot en met juni) beschikbaar en worden in een beperkte regio (Limburg en Noord-Brabant) geteeld.
De delicatesse is „een van de weinige echte seizoensproducten”, stelt Kursten. Pas bij voldoende zonlicht en warmte steekt die letterlijk de kop op boven de bedden van zand, zodat die gestoken kan worden. De natuur bepaalt de start van de oogst, en het einde. Dat punt is gemarkeerd op 24 juni, de naamdag van Sint-Jan. „Daarna moet de plant tot rust komen”, zegt John Schoeber (54).
Schoeber en Kursten zijn respectievelijk voorzitter en bestuurslid van het Aspergegilde Limburg, waarbinnen de aspergesector in de provincie vertegenwoordigd is. Van zaadveredelaar en plantenteler, tot aspergeteler en toeleverancier. Die zijn met name geconcentreerd rond Peel en Maas, de gemeente waar een op de vijf asperges in Nederland wordt geteeld.
Zandgrond
Dat is geen toeval. De asperge gedijt het best in zandgrond. Die warmt snel op en is los van structuur, zodat de asperge makkelijk en recht naar het zonlicht kan groeien. Dat is nodig om de ideale stengel te maken. Die is 22 centimeter lang, 20 tot 28 millimeter dik, kaarsrecht en spierwit. „Die AA-sortering is uiterst populair, maar asperges die wat dikker, dunner, krom of een beetje verkleurd zijn, doen er qua smaak niet voor onder.”
Met prijzen die bij een gering aanbod stijgen naar soms wel meer dan 20 euro per kilo voor de beste sorteringen, is duidelijk waar de uitdrukking ‘het witte goud’ vandaan komt. Schoeber en Kursten weerspreken het beeld dat aspergetelers slapend rijk worden. „Je kunt er een goede boterham aan verdienen, maar dat is geen vanzelfsprekendheid. En het is verdomd hard werken”, zegt Kursten.
Hij somt op. Je moet kennis en ervaring hebben, zodat je de juiste rassen en gronden kiest. Je moet voor korte tijd veel mensen beschikbaar hebben voor de oogst. Een groot deel is seizoenarbeider en moet goed gehuisvest en veilig vervoerd worden. Verder dien je te blijven innoveren. En ten slotte is het belangrijk in te spelen op de wisselende weersomstandigheden.
Kosten
Kursten: „Als je 1 hectare moet oogsten, loop je 5,5 kilometer. Als het warm is, zijn er veel asperges. Als het koud is niet. Het verschil kan een factor 4 zijn. Maar die afstand moet altijd gelopen worden. En arbeidskosten zijn de helft van de totale kosten.” Vanwege de hoge kosten zijn veel kleine telers met 1 of 2 hectare asperges gestopt en stoten grote telers onrendabele percelen eerder af, legt Schoeber uit.
Dat is te merken aan het afnemend areaal asperges in Nederland. Dat is teruggelopen van 3322 hectare in 2017 naar 2379 hectare in 2023. Als er minder aspergevelden zijn, zijn er minder asperges. De productie slonk van 20,8 miljoen kilo in 2017 naar 14,5 miljoen kilo in 2023. Bovendien hebben de telers vaker last van extreem weer, verklaart branchevereniging GroentenFruit Huis.
Zo waren in 2024 de maanden april en mei ‘bijzonder nat’, wat resulteerde in een lagere productie. Het Centraal Bureau voor de Statistiek heeft nog geen cijfers over het afgelopen jaar, maar volgens GroentenFruit Huis werd 12 procent minder verkocht. ‘Een ruime beschikbaarheid van asperges is niet vanzelfsprekend.’ Door de schaarste steeg de gemiddelde prijs voor witte en groene asperges wel met 9 procent naar 9,37 euro per kilo in 2024.
Promoten
Een van de doelen van het Aspergegilde is het promoten van de groente. Dat gebeurt onder meer met de aftrap van het seizoen, die zondag plaatsvindt in de Kasteeltuinen in Arcen. Het is belangrijk de asperge onder de aandacht te brengen, maar veel reclame hoeft de sector niet te maken, meent Kursten. „We hebben helemaal geen gebrek aan aandacht.”
De supermarkten besteden in hun folders volop aandacht aan asperges. In tijdschriften staan talloze recepten. Restaurants attenderen hun gasten op de aanwezigheid van asperges. In Limburg worden aspergefeesten georganiseerd. Fietsers worden met routes langs aspergevelden gevoerd.
Kursten: „Er is niet een Limburger die niet weet dat het seizoen weer begonnen is.” Boven de rivieren is dat een ander verhaal. Teboza heeft daarom met de afzetcoöperaties ZON en The Greenery het Nederlands Asperge Centrum opgericht, dat de ‘Hollanders’ er met een uitgebreide campagne op attendeert dat de asperges weer te koop zijn.
Seizoen
Opmerkelijk is dat reikhalzend wordt uitgekeken naar de eerste asperge, zoals dat ook het geval is bij de eerste, nieuwe haring. Maar er wordt geen evenement gemaakt van de eerste aardbei of de eerste elstar-appel. Schoeber benadrukt dat het om een product gaat dat slechts enkele maanden beschikbaar is. „Het seizoen heeft een kop en een staart.”
Zo bekend als de asperges ook zijn, de consumptie van de groente neemt niet toe. Die is al jaren 0,9 kilo per persoon per jaar. Bijna de helft van alle asperges wordt gekocht door gepensioneerden, heeft branchevereniging GroentenFruit Huis becijferd. In 2024 kocht 36 procent van alle huishoudens asperges.
Directeur Kursten van Teboza, dat 3 tot 4 miljoen kilo asperges per jaar produceert, ziet wel dat steeds meer jongeren de groente op het menu zetten. Daarnaast merkt hij dat de verkoop van afwijkende asperges, die voorheen als afval werden gezien, toeneemt. In de huisverkoop bij Teboza zijn stukken en kopjes, die vaak worden verwerkt in de soep en salade, het populairst.
Gezond dieet
Via acties van supermarkten, Buitenbeentjes en Verspil-me-nietjes genoemd, worden asperges aangeboden die door de zon verkleurd zijn of niet de ideale maten en vormen hebben. Kursten beklemtoont dat asperges bij uitstek in een gezond dieet passen. „Ze zitten boordevol vitamines en mineralen en zijn caloriearm. Als iemand zegt dat die dik is geworden van asperges, komt dat door de hollandaisesaus.”